To βιβλίο των ψεμάτων. Κάποτε, ο Jimmy Page, ο κιθαρίστας των Led Zeppelin, είχε αποκαλέσει τον Aleister Crowley «μια παρεξηγημένη ιδιοφυΐα του εικοστού αιώνα». Εξάλλου, το ενδιαφέρον του για τον μυστικισμό και τη μαγεία ήταν γνωστό, ενώ στο τραγούδι Houses of the holy (1973) διαβάζουμε τους παρακάτω στίχους:
«Let the music be your master will, you heed the master’s call? Oh, Satan and man».
Γραφει ο Παντελής Μαυρομμάτης
Δύο χρόνια νωρίτερα, το αριστουργηματικό Stairway to Heaven (1971) είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από μερίδα φανατικών θρησκομανών, όταν είχε αποκαλυφθεί πως μόλις το τραγούδι παίξει ανάποδα ακούγονται λόγια, όπως «…whose power is Satan. He’ ll give those with him 666…».
Όμως δεν ήταν μόνο οι Led Zeppelin που εμπνεύστηκαν από τον Crowley. Αναφερόμενος πάντα στον χώρο της μουσικής, αντίστοιχη επιρροή είχαν και οι Black Sabbath, καθώς και οι Beatles. Ο αγαπημένος μας Ozzy Osbourne θα τραγουδήσει: «Mr. Crowley, what went on in your head? Mr. Crowley, did you talk with the dead?» (Mr. Crowley – 1980), και κάπως έτσι κλείνω την εισαγωγική μου αναφορά σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες, πιο παρεξηγημένες, πιο μισητές και πιο θεοποιημένες προσωπικότητες που υπήρξαν τα τελευταία χρόνια. Ήταν συγγραφέας, ποιητής και αποκρυφιστής, ενώ κατηγορήθηκε για πολλά, μεταξύ των οποίων και για μαγεία. Δεν είναι όμως της παρούσης να αναλύσουμε τα αδιαμφισβήτητα υπαρκτά στοιχεία της προσωπικότητάς του, αλλά να δούμε ένα από τα μεγαλύτερα έργα του: Το Βιβλίο των Ψεμάτων.
Δεδομένης της ιδιαίτερα δύσκολης ανάγνωσης του βιβλίου, έκανα μια προσπάθεια να κατηγοριοποιήσω την πλούσια θεματολογία του, με τις ανάλογες επεξηγήσεις και τις απόψεις μου. Στο τέλος, ο αναγνώστης θα κρίνει αν και με ποιο τρόπο οι ιδέες του Crowley τον αφορούν προσωπικά.
Το βιβλίο είναι μια συλλογή από ενενήντα δύο κεφάλαια/ποιήματα. Όπως ο ίδιος αναφέρει στην αυτοβιογραφία του, γράφτηκε το 1912. «Έγραφα ένα ή περισσότερα κεφάλαια καθημερινά στο μεσημεριανό ή στο δείπνο, με τη βοήθεια του Θεού Διόνυσου» (εδώ υποθέτουμε ότι αναφερόταν στο κρασί). Από προσωπική μου έρευνα και σχετική εμπειρία από την ανάγνωση άλλων του βιβλίων, θεωρώ δεδομένο ότι η βασική του αρχή ήταν να καταργήσει τους κανόνες. Εξάλλου, το αναφέρει έμμεσα και ο ίδιος:
«Ουδεμία χάρις υπάρχει. Ουδεμία υπάρχει ενοχή.
Αυτός είναι ο Νόμος. ΠΡΑΤΤΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙΣ!»
Η θρησκευτική φιλοσοφία που ο ίδιος ανέπτυξε, αποκτώντας μέσω αυτής πολυάριθμους οπαδούς, τιτλοφορείται με την ελληνική λέξη Θέλημα (Thelema). Το βιβλίο το έγραψε σε μια περίοδο που πειραματιζόταν με τις πιθανότητες ενσωμάτωσης του σεξ στη μαγεία. Αυτός είναι και ο λόγος που βρίσκουμε σεξουαλικές αναφορές διάχυτες στο Βιβλίο των Ψεμάτων, οι οποίες πολλές φορές φτάνουν στα όρια της διαστροφής. Έτσι, στο κεφάλαιο 1 (Το Σάμπαθ του Τράγου), έχουμε ήδη την πρώτη από τις πολλές αναφορές και υπονοούμενα στο ανδρικό μόριο (το σχήμα του ψηφίου 1 υποδηλώνει τον φαλλό). Δεν θεωρώ ότι χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ περισσότερο, παρά για να αναφέρουμε ότι σε όλες τις αντίστοιχες σεξουαλικές αναφορές και υπονοούμενα, το μυαλό του συγγραφέα ήταν εμφανώς στην εξωτικής ομορφιάς βιολίστρια Leila Waddell, με την οποία ήταν σφόδρα ερωτευμένος, και η οποία αποτελούσε παράλληλα πηγή έμπνευσης για τον ίδιο. Στο κεφάλαιο 66 μάλιστα την εξυψώνει πάνω από τον Θεό, ενώ η κορύφωση έρχεται στο κεφάλαιο 73, το οποίο είναι και το μικρότερο ποίημα που γράφτηκε ποτέ, αποτελούμενο μονάχα από μία λέξη: «ΛΕΪΛΑ».
«Όμως αγιότερη από όλες αυτές είναι η ΛΕΪΛΑ, νύχτα και θάνατος. Για Εκείνη βλασφημώ εξίσου το πεπερασμένο και Το Άπειρο»
Η θεματολογία του βιβλίου παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία, πολλές φορές από ιδιαίτερα ενδιαφέροντα θέματα. Οι αναφορές στα Ταρώ είναι επίσης πολλές, με τα πρώτα εβδομήντα οκτώ κεφάλαια να αντιστοιχούν και σε μία κάρτα, θυμίζοντας εδώ αρκετά την εξαιρετική ταινία Dr Terror’s House (1965), με πρωταγωνιστή τον τεράστιο Christopher Lee. Οι συμβολισμοί επίσης είναι διάχυτοι στο βιβλίο, όπως για παράδειγμα η αναφορά στο γράμμα Α, το οποίο από το σχήμα του υποδηλώνει το πεντάγραμμο.
Η διαρκής αντίδραση του συγγραφέα προς τη θρησκεία είναι διάχυτη και οι σχετικές αναφορές του στο θέμα αυτό είναι και ένας από τους λόγους που δεν ήταν και λίγοι οι εχθροί του. Στο κεφάλαιο 2 (Η Κραυγή του Γερακιού) βλέπουμε μια άλλη εκδοχή της «Κυριακής Προσευχής» (Πάτερ ημών…), κατάλληλη για τον Ώρο (Γεράκι). Στο κεφάλαιο 7 (Οι Δεινόσαυροι), ο θρύλος του Χριστού παρουσιάζεται ως απλώς μία παραφθορά και διαστρέβλωση άλλων θρύλων, συγκρίνοντας την αφήγηση του Χριστού μπροστά στον Πιλάτο με εκείνη του Διονύσου μπροστά στον Πενθέα, στις «Βάκχες», ενώ στο κεφάλαιο 5 (Η Μάχη των Μυρμηγκιών) σκιαγραφείται η πιο τολμηρή θέση του βιβλίου: ο Πατέρας και ο Υιός, στην πραγματικότητα δεν είναι δύο αλλά ένας. Η ενότητά τους είναι το Άγιο Πνεύμα, το σπέρμα.
«Αγνοούμε αυτό που μας δημιούργησε. Λατρεύουμε αυτό που δημιουργούμε. Ας μη δημιουργήσουμε τίποτα άλλο εκτός από ΘΕΟ»
Μέσα από το βιβλίο όμως, ο Crowley δεν αποτυπώνει απλώς τις θέσεις του αλλά συμβουλεύει κιόλας, δίνοντας ταυτόχρονα τροφή για σκέψη. Τον παρατηρούμε έτσι στο κεφάλαιο 23 (SKIDDO) να αναφέρει ότι, για να απαλλαχθεί ο άνθρωπος από όλα τα δυστυχήματά του, πρώτα εγκαταλείπει την άνετη ζωή. Έπειτα, τον κόσμο γενικά. Και τέλος, ακόμα και τους μύστες. Για όσους ξεκινήσουν αυτό το μονοπάτι δεν υπάρχει επιστροφή. Αντίστοιχα, στο κεφάλαιο 46 (Κουμπιά και Ροζέτες) προτρέπει τον μαθητή/αναγνώστη να αμφισβητήσει τα πάντα, διότι «η καταστροφή είναι χαρά όσο και η δημιουργία», ενώ λίγο παρακάτω παρακινεί στην ακολασία, καθώς αυτή ανανεώνει. Η πιο ακραία προτροπή του θα έρθει στο κεφάλαιο 70 (Φλυαρίες του Σκουπόξυλου), με την πρότασή του για προσφορά μωρών στον «Γέρο Τράγο», αναφερόμενος στο Σάμπαθ των μαγισσών.
Η υπεροψία του Crowley δεν είχε προηγούμενο, γνωρίζοντας και ο ίδιος πως η επιρροή και η φήμη που είχε τον έκαναν κάτι σαν επίγειο θεό. Έτσι, στο κεφάλαιο 49 (ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΒΑΡΑΤΡΑΧ) ταυτίζει τον εαυτό του με το θηρίο της Αποκάλυψης, ενώ στο κεφάλαιο 60 (Η Πληγή της Αμφόρτας) αυτοαποκαλείται «νέος Χριστός».
Δεν θα μακρηγορήσω και δεν θα κουράσω περισσότερο με μεμονωμένες αναφορές στο βιβλίο, καθότι θεωρώ ότι αυτό είναι ικανό να προβληματίσει, να ερεθίσει και να ενοχλήσει τον κάθε αναγνώστη περισσότερο ως σύνολο και όχι ως επιλεγμένα αποσπάσματα. Αν κάποιος αναζητά ένα βιβλίο για την παραλία, ας το προσπεράσει. Το Βιβλίο των Ψεμάτων δεν είναι ευκολοδιάβαστο και σε κάθε περίπτωση απαιτεί και δεύτερη ανάγνωση. Εκτός όλων των προαναφερθέντων, είναι γεμάτο από ποικιλία θεμάτων και προβληματισμών, ενώ καταφέρνει να σπέρνει διαρκώς την αμφιβολία για πράγματα που θεωρούμε δεδομένα.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι Το Βιβλίο των Ψεμάτων αποτελεί ορόσημο για έναν τρόπο προσέγγισης του Aleister Crowley και του έργου του, πρωτότυπου για τα ελληνικά δεδομένα. Σχεδόν κάθε γραμμή του βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με την υπόλοιπη βιβλιογραφία του. Η μετάφραση και η επιμέλεια που έγιναν είναι ένας μικρός άθλος και το σίγουρο είναι ότι το βιβλίο θα μπει στη βιβλιοθήκη μου και θα παραμείνει εκεί.
Μέχρι να το διαβάσω τρίτη φορά…
«Η γέννηση της ατομικότητας είναι έκσταση. Το ίδιο και ο θάνατός της.
Στην αγάπη η ατομικότητα σφαγιάζεται. Ποιος δεν αγαπά την αγάπη;
Αγάπα τον θάνατο επομένως και πόθησέ τον διακαώς.
Πέθαινε Καθημερινά.
Περίληψη: To βιβλίο των ψεμάτων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του Άλειστερ Κρόουλυ. Πρόκειται για συλλογή 91 ποιημάτων στα οποία ο αναγνώστης συναντά καμπαλιστικούς γρίφους, πλούσιο συμβολισμό, χιούμορ, υπαινιγμούς και μυστικιστικές επιφοιτήσεις. Κάθε ποίημα συνοδεύεται από ένα Ερμηνευτικό Σχόλιο που άλλοτε προσφέρει απαντήσεις στα μυστήρια των στίχων κι άλλοτε φροντίζει να τα κρύψει ξανά γεννώντας καινούργια ερωτήματα. Έτσι στις σελίδες του περιλαμβάνονται ποιητικές περιγραφές υπερβατικών καταστάσεων συνείδησης, αλληγορίες που αφορούν στις μυητικές φόρμουλες του Αιώνα του Ώρου, καμπαλιστικές αναλύσεις, επεξηγήσεις σε κάρτες των Ταρώ, ακόμα και πιο εξειδικευμένες μαγικές πρακτικές κρυμμένες σε κοινή θέα. Έτσι “Το βιβλίο των ψεμάτων” γίνεται ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του Κρόουλυ. Ο μελετητής του έργου του θα ανακαλύψει εντός του κλειδιά της μαγικής θεωρίας και πράξης του Μεγάλου Θηρίου και πιθανόν να μπορέσει μέσα από την ανάγνωση να καταλάβει καλύτερα άλλα σημεία του έργου του. Κυρίως όμως θα ανακαλύψει τον δικό του ψυχικό πλούτο καθώς επεξεργάζεται τα όσα διαβάζει. Άλλοτε με γέλιο, άλλοτε με στοχασμό κι άλλοτε με σύγχυση “Το βιβλίο των ψεμάτων” μπορεί να λειτουργήσει σαν Καθρέπτης στον οποίο δεν μπορεί παρά να δει κανείς όψεις και οπτικές του εαυτού του. Στον Καθρέπτη αυτόν όμως η εικόνα μεταβάλλεται συνεχώς θέτοντας πάντα νέες ερωτήσεις που προσκαλούν στο Ταξίδι προς τα Μέσα.
ΠΗΓΗ thematofylakes.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΨΕΜΑΤΩΝ