Δεν είναι λίγοι εκείνοι που την περίοδο των Χριστουγέννων δεν απαντούν με την ίδια χαρά. Που νιώθουν περισσότερο μονάχοι, αποκομμένοι, ίσως ακόμα και συναισθηματικά κενοί. Δεν είναι κάτι σπάνιο η μελαγχολία των Χριστουγέννων, όπως δεν είναι και λίγα τα αίτια που την προκαλούν.
Ασφαλώς, για κάθε περίπτωση ισχύει κάτι διαφορετικό, υπάρχει όμως ένα κοινό μοτίβο, μια γενική αρχή, που θα διαπιστώσει κανείς εύκολα, αν παρατηρήσει την ίδια τη συμπτωματολογία του μελαγχολικού, όπως και τις συνθήκες της εποχής.
Παρατηρήστε το αργό του βήμα, τη σιωπηλή του φωνή, το «χαμένο» του βλέμμα, την καμπουριαστή του στάση. Όλα αυτά μαρτυρούν μια ψυχή που σωματοποιεί τη στροφή εντός, μια απομάκρυνση από τον αισθητό κόσμο, και την προσάραξη στο φαντασιακό. Εκεί το άτομο βιώνει την απουσία του Άλλου, του συντρόφου, του νοήματος, μα ουσιαστικά της ίδιας της σχέσης με τον Εαυτό. Και μπροστά σ’ αυτή την απουσία λοξοδρομεί και σβήνει συναισθηματικά.
Το πέπλο της μελαγχολίας όμως δεν είναι πάντα βαρύ! Η θλίψη δεν είναι παρά μια ευκαιρία για επαναφορά στο κέντρο, για ενατένιση της εσωτερικής μοναδικότητας, για ανασυγκρότηση. Αυτό ακριβώς είναι που αποζητά το ανθρώπινο πνεύμα και είναι σ’ αυτή ακριβώς την εποχή που διαβάζει στο εξωτερικό περιβάλλον τον δικό του, εσωτερικό αγώνα για ανάταση. Διότι ο χειμώνας είναι η επικάλυψη των πάντων από το πέπλο της νύχτας, με τα Χριστούγεννα –τόσο θρησκευτικά όπως και κοσμικά– να δηλώνουν την ανάδυση του φωτός.
Ο μελαγχολικός των Χριστουγέννων δεν νιώθει μόνος, επειδή βλέπει γύρω του χαρούμενες οικογένειες. Η μελαγχολία του δεν είναι αποτέλεσμα ζήλιας. Ο μελαγχολικός βιώνει μια υπαρξιακή ρήξη με αυτό που για μεγάλο διάστημα το προσπερνούσε εύκολα: πως άφησε τον εαυτό του να απομακρυνθεί από όλα εκείνα που πραγματικά έχουν αξία στη ζωή. Έτσι τώρα, συμπορεύεται στον χειμώνα της ζωής του και αφήνεται σε μια ψυχική σιωπή που θυμίζει έντονα χιονισμένο τοπίο.
Αλλά τα Χριστούγεννα είναι γιορτή αγάπης και όπως η φύση γιορτάζει την επαναφορά του Ήλιου προς τον δρόμο για την άνοιξή της, όμοια κάθε μελαγχολικός έχει μέσα του τον σπόρο της επαναφοράς. Δεν χρειάζεται παρά μονάχα λίγη στοργή, όπως και κριτική αυτοπαρατήρηση, και ο σπόρος αυτός θα ανθίσει και σαν έλατο πλημμυρισμένο από δώρα, θα γεφυρώσει ξανά τη γη με τον ουρανό. Γιατί στο σύμβολο του δέντρου, αυτό ακριβώς διαβάζει ο άνθρωπος – τη δική του πνευματική ανύψωση, με ρίζες βαθιές στον Εαυτό του, και με βλέμμα υψωμένο προς τον Θεό.
Γιώργος Ιωαννίδης
ψυχολόγος
συγγραφέας
Διαβάστε το τελευταίο βιβλίο του ψυχολόγου και συγγραφέα Γιώργου Ιωαννίδη “Η Φιλοσοφία της Μελαγχολίας” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δαιδάλεος