Οι επιδημίες είναι ένα ιστορικό φαινόμενο που συχνά αλλάζει την πορεία της ιστορίας, προκαλώντας κοινωνική, οικονομική και πολιτική αναταραχή. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η οποιαδήποτε επιδημία δεν προκαλείται από κάποια τυχαιότητα, αλλά πάντα υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες εμφάνισής της. Να σημειωθεί ότι ο άνθρωπος είναι ο βασικός συντελεστής αυτής της αιτίας, μέσω της αύξησης του πληθυσμού, της κλιματικής αλλαγής και των συναφών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλά και λόγω της εν γένει συμπεριφοράς του.
Οι επιδημίες, όπως η επιδημία του κορωνοϊού, είναι ένας καθρέφτης για την ανθρωπότητα, αντανακλώντας τις ηθικές σχέσεις που διαμορφώνουν οι άνθρωποι μεταξύ τους. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι το γεγονός ότι ιστορικά οι επιδημίες, όπου έχουν εξαπλωθεί, έχουν επίσης μεταβάλει τις κοινωνίες, επηρεάζοντας τις προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, τα πολιτικά συστήματα αλλά και το έργο των καλλιτεχνών και των διανοουμένων, εν γένει το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. Οι επιδημικές ασθένειες δεν είναι τυχαία γεγονότα που πλήττουν τις κοινωνίες άγρια και χωρίς προειδοποίηση, αλλά, αντίθετα, κάθε κοινωνία παράγει τα δικά της συγκεκριμένα τρωτά σημεία. Ήταν πασιφανές ότι ο κόσμος τα τελευταία σαράντα (40) περίπου χρόνια δημιουργούσε παντός είδους ανισότητες και ανισορροπίες, κλιματολογικές και ανθρωπολογικές. Επιβεβαιώνεται από την ανθρώπινη ιστορία ότι πολύ συχνά έρχεται η ίδια η φύση να διορθώσει τις ανθρώπινες ανορθογραφίες. Αν εμβαθύνει κανείς στις επιδημίες, θα πρέπει να εγκύψει στις δομές της κοινωνίας και το βιοτικό της επίπεδο. Οι επιδημίες ανήκουν στην κατηγορία της ασθένειας εκείνης που φαίνεται να αντανακλά ως καθρέπτης στους ανθρώπους, ως προς το ποιοι είμαστε πραγματικά και προφανώς αντανακλούν τη σχέση μας με τη θνητότητα, τον θάνατο, τη ζωή μας. Επίσης, αντανακλούν τις σχέσεις μας με το περιβάλλον – το δομημένο περιβάλλον που δημιουργούμε καθώς και το φυσικό περιβάλλον. Δείχνουν τις ηθικές σχέσεις που αναπτύσσουμε μεταξύ μας ως άνθρωποι, και το βλέπουμε σήμερα. Έχει ειπωθεί από τον Frank Snowden στο βιβλίο του “Epidemics and Society” ότι «ο ιός του Ebola εισχώρησε σε ανθρώπους χαμηλού εισοδήματος, ο ιός Zika σε περιβάλλον μεσαίου εισοδήματος και ο SARS σε περιβάλλον υψηλού εισοδήματος». Έχω την πεποίθηση ότι ο κορωνοϊός εισχωρεί στις δομές του νεοφιλελευθερισμού, διαλύοντας τα γυάλινα αστραφτερά πόδια του.
Οι επιδημίες θέτουν το ζήτημα επιτακτικά, εγείροντας πραγματικά βαθιά φιλοσοφικά, θρησκευτικά και ηθικά ζητήματα. Έχω τη βαθιά πεποίθηση ότι, εν μέρει, οι επιδημίες έχουν διαμορφώσει την ιστορία, επειδή έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους αναπόφευκτα να σκεφτούν αυτά τα μεγάλα ερωτήματα. Οι ασθένειες δεν πλήττουν τις κοινωνίες με τυχαίους και χαοτικούς τρόπους. Υπάρχουν αιτιακά γεγονότα, επειδή οι ιοί διευρύνονται επιλεκτικά και διαχέονται αναλογικά. Μετά την επιδημία του κορωνοϊού θα γίνει συνείδηση ότι κανένας δεν θα ευτυχεί όταν η πόλη θα δυστυχεί. Η αίσθηση της συλλογικής κοινότητας και η προσωπική ευθύνη θα είναι στο μέλλον τα κριτήρια σεβασμού και φροντίδας προς τον συνάνθρωπο.
-Ελπίζω-
Τριαντάφυλλος Σερμέτης
Δρ. Φιλοσοφίας, Συγγραφέας
Διαβάστε το βιβλίο του Τριαντάφυλλου Σερμέτη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δαιδάλεος «Η Θεολογία της Αφύπνισης»